Khí khóc là gì?

Khí gây cười N₂O có tác dụng kích thích thần kinh tạo cảm giác gây cười. Còn "khí khóc" là gì? Đó chính là chất khí bay ra khi chúng ta thái hành và làm chúng ta chảy nước mắt. Tại sao lại như vậy, chúng ta cùng tìm hiểu nào!

Hành có rất nhiều loại và có ba màu chính là vàng, trắng và đỏ.Chúng chứa rất nhiều chất dinh dưỡng gồm vitamin B và C, protein, canxi và sắt. Hành cung cấp chất rau cho mỗi bữa ăn của chúng ta và chúng chứa nhiều giá trị dinh dưỡng. Nhưng tại sao chúng hữu ích như vậy mà củ hành lại làm cho chúng ta "khóc" khi chúng ta cắt nó?

Trước hết phải khẳng định rằng mùi hành không phải là nguyên nhân làm cho chúng ta khóc mà chính là hơi của hành được tạo ra khi chúng cắt hành. Một củ hành ở trong chạn thức ăn thực sự là vô hại. Nó không gây mùi và cũng không làm cho bạn khóc được. Nhưng khi bạn cắt nó ra, bạn sẽ tác động lên các tế bào trong củ hành. Bị kích thích nên các enzim trong những tế bào này sẽ được phóng ra.

Một trong những loại enzim này là Alliinase sẽ tác dụng với lưu huỳnh có chứa hợp chất gọi là “Prensco”- cũng được tạo ra từ những tế bào hành khi chúng ta cắt nó. Phản ứng này sẽ tạo ra axit propenylsulphenic-1, mà chất này về sau sẽ được enzim LS-synthase chuyển thành oxit Propanethial S dưới dạng khí.

Chất khí này còn được gọi là “khí khóc” (nó cũng giải thích nguồn gốc cái tên enzim LF synthase- Lachrymatory Factor synthesizing enzim- enzim tạo ra chất gây khóc). Chất khí này sau đó sẽ tác dụng với nước mắt để tạo ra axit sulfenic (1-propenesulfenic acid). Axit sulfenic này sẽ kích hoạt các dây thần kinh ở lớp trên cùng của giác mạc và gây ra cảm giác cay trong mắt. Khi dây thần kinh cảm giác bị kích thích, chúng sẽ truyền tín hiệu lên não. Bộ não sẽ phát tín hiệu tới các tuyến lệ để sản sinh nước mắt bảo vệ mắt.

Phản ứng chảy nước mắt giúp ta tránh được hoặc hạn chế tối đa sự tiếp xúc với những hoá chất này. Nước mắt cũng giúp rửa sạch các hoá chất đó và giúp cho bề mặt giác mạc khỏe mạnh. Cảm xúc mạnh có thể kích thích hệ thống thần kinh tự động và dẫn đến hiện tượng trào nước mắt. Một phản xạ tương tự để bảo vệ mắt trước một chất lạ nữa là lấy tay dụi mắt, và điều này càng làm cho nước mắt ra nhiều hơn vì tay chúng ta đang có chứa chất cay đó, axit sunphuric tạo ra chất dầu từ việc cắt hành và bám vào tay chúng ta, do đó, khi chúng ta dụi mắt trực tiếp bằng tay thì chất này sẽ theo tay ta đi vào mắt. Tác động tương tự cũng xảy ra khi các chất độc hoặc hoá chất kích thích khác như nước chanh hoặc nước dầu gội đầu bắn vào mắt.

Vậy làm thế nào để tránh hiện tượng chảy nước mắt khi cắt hành?

Cách tốt nhất để giảm sự kích thích mắt là hãy cắt hành ở trong nước. Nước sẽ hoà tan hầu hết hợp chất của lưu huỳnh. Một số người thì cho rằng chúng ta nên bóc vỏ và làm lạnh hành một vài phút trước khi thái bởi vì hơi lạnh có thể làm giảm tốc độ phản ứng của các hoá chất. Bạn cũng có thể để đầu tránh xa củ hành khi bạn chế biến nó và như vậy bạn có thể giảm lượng hoá chất bay vào mắt, hoặc bạn cũng có thể đeo kính bảo hộ.