Phân biệt đơn chất và hợp chất – hỗn hợp

Để phân biệt đơn chất và hợp chất – hỗn hợp, các bạn cần nắm vững các kiến thức:
- Đơn chất là những chất tạo nên từ 1 nguyên tố.
- Hợp chất là những chất tạo nên từ 2 nguyên tố trở lên.
- Hỗn hợp gồm từ hai chất trở lên (2 chất này có thể là đơn chất hoặc hợp chất).

Từ những khái niệm trên, vận dụng để làm các bài tập sau:

Bài 1:
Trong các chất sau đây chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất? Giải thích.
a.  Axit photphoric (chứa H, P, O).
b. Axit cacbonic do các nguyên tố cacbon, hidro, oxi tạo nên.
c. Kim cương do nguyên tố cacbon tạo nên.
d. Khí Ozon có công thức hóa học là O₃.e. Kim loại bạc tạo nên từ Ag.
f. Khí cacbonic tạo nên từ C, 2O.
g. Axit sunfuric tạo nên từ 2H, S, 4O
h. Than chì tạo nên từ C
i. Vàng trắng tạo nên từ Pt
j. Khí axetilen tạo nên từ 2C và 2H.

Vừng ơi mở ra

GỢI Ý : a. Hợp chất vì Axit photphoric được tạo thành từ 3 nguyên tố H, P, O.
b. Hợp chất vì Axit cacbonic được tạo thành từ 3 nguyên tố H, C, O.
c. Đơn chất vì kim cương do nguyên tố C tạo nên.
Tương tự như vậy các bạn trả lời các câu tiếp theo.

Bài 2 Những chất sau, chất nào là đơn chất, hợp chất, hỗn hợp : Than chì (C), muối ăn, khí ozon (O₃), sắt (Fe), nước muối, nước đá, đá vôi (CaCO₃). 

Vừng ơi mở ra

GỢI Ý : + Đơn chất: Than chì, khí ozon, sắt.
* Giải thích: vì chúng được tạo nên từ 1 nguyên tố.
+ Hợp chất: muối ăn, nước đá, đá vôi.
* Giải thích: - Muối ăn được tạo bởi 2 nguyên tố Na và Cl.
- Nước đá cũng là nước, được tạo nên từ 2 nguyên tố H và O.
- Đá vôi (CaCO3) được tạo nên từ 3 nguyên tố Ca, C, O.
+ Hỗn hợp: nước muối.
* Giải thích: do nước muối chứa hai chất là nước và muối.

Bài 3:
a. Phân biệt sự khác nhau giữa phân tử của hợp chất và phân tử của đơn chất. Để tạo thành một phân tử hợp chất thì cần tối thiểu bao nhiêu loại nguyên tử.
b.Nguyên tố oxi tồn tại ở dạng đơn chất hay hợp chất trong những chất sau đây: nước (H₂O), ozon (O₃), khí cacbonic (CO₂), đá vôi (CaCO₃) và axit sunfuric (H₂SO₄).
Chú ý: H₂O, O₃, CO₂ …. là công thức hóa học (CTHH) của chất.

Vừng ơi mở ra

GỢI Ý : a. Chất đều do phân tử tạo thành, phân tử gồm những nguyên tử cùng loại là đơn chất, phân tử gồm những nguyên tử khác loại là hợp chất.
* Để phân tử là một hợp chất thì phân tử phải có từ hai loại nguyên tử (khác nguyên tố) liên kết với nhau tạo thành.
Ví dụ: - Phân tử muối ăn NaCl (natri clorua) gồm có nguyên tử của nguyên tố Natri và nguyên tử của nguyên tố Clo tạo nên.
- Phân tử thạch cao (CaSO4) gồm các nguyên tử của nguyên tố canxi, nguyên tử của nguyên tố lưu huỳnh và nguyên tử của nguyên tố oxi tạo nên.
b. Nguyên tố oxi tồn tại ở dạng đơn chất trong ozon(O3) .
Nguyên tố oxi tồn tại ở dạng hợp chất trong các chất: nước, khí cacbonic(CO2), đá vôi(CaCO3), axit sunfuric(H2SO4).

Bài 4:
Trong các chất sau, chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất: silic, than, vôi sống, vôi tôi, kali, khí nitơ, muối ăn, nước. Giải thích.

Vừng ơi mở ra

GỢI Ý : * Các đơn chất là: silic, than, khí nitơ. Các chất này chỉ do một nguyên tố silic, than, kali, nitơ tạo nên.
* Các hợp chất là: vôi sống, vôi tôi, muối ăn, nước.
* Hợp chất ít nhất phải được tạo thành từ 2 loại nguyên tố: vôi sống do 3 nguyên tố canxi, hidro, oxi tạo nên; muối ăn do hai nguyên tố natri và clo tạo nên; nước do 2 nguyên tố hidro và oxi tạo nên.

Bài 5:
Nguyên tố hóa học có thể tồn tại ở những dạng nào? Trong tự nhiên, dạng nào là phổ biến.

Vừng ơi mở ra

GỢI Ý : Nguyên tố hóa học có thể tồn tại ở hai dạng:
- Dạng tự do như: cacbon (than), lưu huỳnh, đồng, khí hidro…
- Dạng hóa hợp: phổ biến là dạng hóa hợp vì có hơn 100 đơn chất mà có tới vài triệu hợp chất.
Chẳng hạn: chỉ với 1 nguyên tố C, đã rạo ra hàng triệu hợp chất hữu cơ. Quen thuộc nhất là nguyên tố C tạo ra rất nhiều hợp chất như CO2, CaCO3, CH¬4…

Bài 6:
Nói như sau có đúng không?
a. Nước gồm hai đơn chất là hidro và oxi.
b. Khí cacbonic gồm 2 đơn chất là cacbon và oxi.
c. Axit sunfuric gồm 3 đơn chất là hidro, lưu huỳnh và oxi.
Phải nói như thế nào mới đúng?

Bài 7:
Khi đốt lưu huỳnh trong không khí, lưu huỳnh hóa hợp với oxi tạo thành một chất khí có mùi hắc gọi là khí sunfurơ. Hỏi khí sunfurơ do những nguyên tố nào cấu tạo nên? Khí sunfurơ là đơn chất hay hợp chất?

Vừng ơi mở ra

GỢI Ý : Khí sunfurơ do hai nguyên tố tạo nên là S và O.
* Do lưu huỳnh hóa hợp với oxi nên chắc chắc sunfurơ phải chứa đồng thời hai nguyên tố S và O. Vì thế Khí sunfurơ là hợp chất.

Bài 8:
Khi đun nóng, đường bị phân hủy, biến đổi thành than và nước. Như vậy, phân tử đường do những nguyên tử của nguyên tố nào tạo nên? Đường là đơn chất hay hợp chất?

Vừng ơi mở ra

GỢI Ý : Đường do 3 nguyên tố C, H, O tạo nên.
* Do đường phân hủy thành than và nước. Than là C, nước chứa 2 nguyên tố H và O. Nên đường là hợp chất.

Bài 9:
Canxi oxit do hai nguyên tố là canxi và oxi tạo nên. Khi bỏ canxi oxit vào nước, nó hóa hợp với nước tạo thành một chất mới gọi là canxi hidroxit. Canxi hidroxit gồm những nguyên tố nào trong phân tử của nó?

Bài 10:
Canxi cacbonat khi bị nung nóng thì biến thành hai chất mới là canxi oxit và khí cacbonic. Vậy canxi cacbonat được cấu tạo bởi những nguyên tố nào.

Bài 11:
Khi đốt cháy một chất trong oxi, người ta thu được một chất khí có công thức là SO2 nước. Như vậy, chất đó được cấu tạo bởi những nguyên tố nào? (Biết rằng trong chất đó không có nguyên tố oxi).

Vừng ơi mở ra

GỢI Ý : Sản phẩm cháy là SO2 và nước tức là có 3 nguyên tố S, H, và O. Theo đề bài trong chất đó không có nguyên tố oxi. Nên chất đó được cấu tạo từ H và S.
Thử suy nghĩ xem nguyên tố O do đâu mà có trong sản phẩm các bạn nhé!